تعداد صفحات : 166 صفحه
فرمت این فایل : word
گروه مهندسی ترویج و آموزش کشاورزی
مهندسی کشاورزی– ترویج و آموزش کشاورزی
اصول تکثیر، نگهداری و پرورش کاکتوس
چکیده
در حدود ده هزار گونه از گیاهان گلدار یعنی حدود 3 درصد کل گونه های شناخته شده و 12 درصد از کل خانواده های گیاهی تحت عنوان گیاهان گوشتی معرفی شده اند. یکی از گروههای جذاب و مورد توجه گیاهان گوشتی را کاکتوسها تشکیل می دهند.
کاکتوسها به دلیل تنوع زیاد در شکل ظاهری، طرز آرایش خارها و تیغ ها، گوناگونی رنگ و اندازه گلها، رشد کند و نامحسوس به عنوان گیاهان گلخانه ای و پرورشی مورد توجه بسیاری از کلکسیونرها می باشند و به طور کلی شرایط گرم و خشک را می پسندند.
سعی شد با ایجاد شرایط مناسب گلخانه ای مجموعه ای از گیاهان گوشتی و کاکتویها از نظر مشخصات مورفولوژیکی و روش کشت و پرورش و تکثیر مورد مطالعه قرار گیرد. به خصوص گونه هایی از جنس Mammillaria که به خوبی در شرایط گلخانه ای رشد نموده و در بیشتر مواقع سال به گل بودند از نظر مورفولوژیکی و آناتومی مورد مطالعه قرار گرفتند.
فهرست
اصول نگهداری، تکثیر و پرورش کاکتوس
چکیده
مقدمه
تاریخچه
فصل 1 گیاه شناسی
1-1 آشنایی با کاکتوسها و مرفولوژی آنها
2-1 تفاوت کاکتوسها با گیاهان گوشتی
3-1 فیزیولوژی و متابولیسم گیاه
4-1 سیستم ریشه
5-1 خاک
6-1 آبیاری مناسب
7-1 نور و حرارت
1-7-1 چگونگی کاربرد نور مصنوعی
8-1 کود
9-1 به گل نشاندن
10-1 هوای مناسب
11-1 خواب زمستانی (استراحت گیاهی)
12-1 گزینش گلدان مناسب برای کاکتوسها
فصل 2 روشهای تکثیر و ازدیاد
1-2 انواع تکثیر
2-2 روش جنسی
1-2-2 نشاء کردن گیاهان دانه زاد کاکتوس و گیاهان گوشتی
3-2 دلایل استفاده روش غیر جنسی
4-2 قلمه زدن
5-2 پیوند زدن
1-5-2 پیوند سطحی
2-5-2 پیوند شکافی
3-5-2 پیوند مورب
4-5-2 پیوند خواب
فصل 3 اصول نگهداری و مراقبت
1-3 روش نگهداری در جایگاه سرپوشیده (فضای بسته)
2-3 روش نگهداری بیرون از جایگاه سرپوشیده (فضای باز)
1-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در فروردین ماه
2-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در اردیبهشت ماه
3-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در خرداد ماه
4-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در تیر ماه
5-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در مرداد ماه
6-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در شهریور ماه
7-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در مهر ماه
8-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در آبان ماه
9-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در آذر ماه
10-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در دی ماه
11-2-3 روش نگهداری و پرورش کاکتوس در بهمن و اسفند ماه
فصل 4 برخی بیماریها و آفات مضرر کاکتوس
1-4 نشانه ها و علل بیماریها
2-4 روشهای پیشگیری و درمان
3-4 حشرات و آفات مضرر
1-3-4 شته
2-3-4 شپشک های سپردار
3-3-4 شپشک های آردآلود
4-3-4 تریپیس ها و کندها
5-3-4 حلزونهای صدفدار و بی صدف
4-4 خفاشها و کاکتوسها – رشته های نامرئی توازن
فصل 5 طبقه بندی کاکتوسها و آشنایی با چند جنس از آنها
1-5 طبقه بندی کاکتوس
2-5 زیر خانواده سرئه
1-2-5 سرئنه Cereanae
2-2-5 هلیوسرئنه Hylocereus
3-2-5 اکینوسرئنه Echinocereanae
4-2-5 اکینوکاکتانه Echinocactanea
5-2-5 کاکتانه Cactanae
6-2-5 کوری فانتانه Coryphanthanae
7-2-5 اپی فیلانه Epiphyllanae
8-2-5 ریسپالیدانه Rhipsalidanae
3-5 جنس فرشته (بشقابی) Aeonium WEBB. crassulaceae
4-5 جنس فرشته (درختی) Aeonium arboretum WEBB.
5-5 جنس زبانک ها Adromischus LEM. (crassulaceae)
6-5 اپونتیا Opungtia
7-5 پرسیکا Pereskia
8-5 سرئوس Cereus
9-5 برزی کاکتوس Borzi cactus
10-5 تلوکاکتوس Thelo cactus
11-5 زیگوکاکتوسZygo cactus
12-5 فروکاکتوس Fero cactus
13-5 نوتوکاکتوس Noto cactus
14-5 لوبی ویا Lobivia
فصل 6
نتیجه گیری
خلاصه
مقدمه
کاکتوس از واژه یونانی آن Kaktos به معنای گیاه خاردار یا سوزش دار گرفته شده است. کاکتوسها از گروه گیاهان گوشتی و از رده دو لپه ایهای جدا گلبرگ که سر دسته تیره ویژه ای بنام CACTACEAE می باشند و با تیره های دیگر دو لپه ایها، تفاوتهای کلر دارند. زیرا ساقه این گیاهان بسیار ضخیم و از حالت استوانه خارج و برگها نیز شکل اصلی خود را از دست داده اند و بصورت خارها و تیغهای کوچک در نقاط گوناگون درآمده اند.
کاکتوسها در زبان فارسی از دیدگاه شکل ساقه ها به نامهایی چون: گل مار، زبان مادر شوهر و ... نیز معروف هستند. زادگاه و رویشگاه آنها قاره آمریکاست و پس از رده ارکیده ها، بزرگترین تیره گیاهان را پدید آورده اند.
کاکتوسها تیره بزرگی از گیاهان را تشکیل می دهند که از آمریکا منشاء گرفته اند و بعدا در سایر نقاط پرانده گردیده اند. برخی بومی گستره گرم و سوزان آمریکای مرکزی و جنوبی و در پاره ای پهنه های جهان که آب و هوایی همانند آمریکا دارند، نیز دیده می شوند. در دشتهای بزرگ و جنگلهای آفریقای جنوبی، استرالیا، مکزیک، پاراگوئه که در بیشتر سال دارای آب و هوای خشک هستند نیز کاکتوسها را در گستره های بزرگی می توان دید.
کاکتوسها در اندازه و شکلهای گوناگون دیده می شوند. برخی بسیار کوتاه و در ماسه های بیابانی پنهان بوده و از برخی گونه های آن نیز درختان غول پیکری پدید می آید که بلندی آنها گاه به 15-20 متر هم می رسد.
همگی این گیاهان نیز دارای شیره هستند و از همین رو است که مقدار فراوانی رطوبت را در خود نگاه می دارند و گاه همین ویژگی، تشنگانی را که در بیابانهای و دشتهای بزرگ و خشک و سوزان، به دام افتاده اند از مرگ رهانیده است، تفاوت بزرگ و پایه ای کاکتوسها از سایر گیاهان به سبب توانایی و استواری شگفت انگیز آنها در برابر دگرگونیها و شرایط سخت و نامساعد طبیعی است چرا که این گیاهان در نامناسب ترین و دشوارترین شرایط رشد نموده و برای بقاء نسل و زندگی، پایداری نشان داده و شکلهای گوناگون به خود می گیرند.
این گیاهان اهمیت اقتصادی و کاربردهای فراوان دارند. در برخی مناطق پوشش گیاه اصلی را تشکیل می دهند و در زمینه های مختلفی همچون تأمین غذا، سوخت، از انواع درختی به عنوان چرب، از میوه و ساقه برخی از انواع گوشتی مخصوصا آپونتیاسه ها به عنوان خوراک دام استفاده می کنند.
بیشتر جذابیت کاکتوسها این است که ساقه آن با شکل عجیب بدون برگ با خارهای زیاد باید گلهائی به آن زیبایی تولید کند.
بسیاری بر این باور بوده و هستند که خارهای کاکتوس سمی است ولی این تصور غلطی است. فراوانی گلهای رنگی و خارها یک مجموعه جالب و تقریبا باور نکردنی را به وجود می آورد و رایج ترین جنبه حیایت آنها مقاومتشان را به دوره های طولانی بی آبی و کم آبی است.
این گیاهان به آسانی در کنار پنجره ها، ایوانها یا در گوشه ای از باغچه قابل استقرار بوده، گلدهی آنها با حداقل توجه و رسیدگی صورت می گیرد.
تنوع روزافزون کاکتوسها به واسطه دو رگ گیریهای مداوم همه روزه بر تعداد علاقه مندان می افزاید و علاقه جمع آوری کنندگان را تداوم می بخشند.
تاریخچه
نام کاکتوس اولین بار توسط theopherastuls برای گیاهان خاردار به کار برده شد. در سال 1653 لیند نام علمی کاکتوس را برای جنس کاکتوس انتخاب کرده، ولی امروزه جنسی تحت عنوان کاکتوس وجود ندارد. کاکتوس را می توان به شتر دنیای گیاهان تشبیه کرد.
با کشف قاره آمریکا، گونه هایی از کاکتوس به وسیله کریستف کلمب به قاره اروپا برده شد، اولین کاکتوس منتقل شده ملئوکاکتوس بود که با شکل بسیار زیبا، خیلی زود در بین اعیان و اشراف آن زمان جای خود را باز کرد و به صورت گیاه تزئینی بسیار با ارزشی درآمد. اما به دلیل عدم شناخت و ناتوانی در تولید و تکثیر این گیاه و همچنین گرانی آن، کم کم ارزش خود را از دست داد. از صد و پنجاه سال پیش با افزایش مطالعات درباره کاکتوسها و شناخت روشهای تولید و کشف گونه های جدید آنها در نقاط مختلف جهان، این گیاه دوباره به صحنه گیاهان زینتی بازگشت.
در بیابانهای قاره آمریکا، به تنهایی بیش از 1000 گونه کاکتوس با ساختاری متفاوت و در شکلها اندازه ها و رنگهای گوناگون در حال رستن و رشد و نمو یافت می شوند. جایگاه رویش این گونه ها نیز کشورهای آرژانتین، برزیل، پرو، شیلی و بولیوی شناخته شده و از همین نقاط به دیگر کشورهای جهان رفته و پراکنده گردیده اند.
در جنگلهای برزیل گروهی از کاکتوسها بصورت اپی فیت در تنه های درختان زندگی می کنند. شماری از گونه ها که در بیابانهای خشک و سوزان رشد و نمو می کنند، نسبت به گیاهان دیگر شکلهای عجیب و شگفت انگیز یافته اند. چنین روندی با گذشت میلیونها سال تکامل پدید آمده و خود بخود، شرایط نامساعد محیطی را همراه با دگرگونی شکل و اندازه پذیرفته اند.
به خاطر خصوصیت ریخت شناسی (مرفولوژی) به مناطق خشک و نیمه خشک سازگار شده و توزیع طبیعی آن از شمال آمریکا و مرز کانادا به سمت آمریکای مرکزی و جنوبی پیشرفته و به محدوده های جنوبی برزیل و آرژانتین می رسد و جمعیتهای بومی نیز از جنسهای (Ripsalis) در قسمتهای جنوبی آفریقا، ماداگاسکار و سیلان یافت شده است. انواع آپونیتا نیز در آفریقا، مدیترانه و استرالیا پراکنده اند و در استرالیا بصورت علف هرز متشکل آفرینی می کنند.
بدون تردید در عالم گیاهی، شگفت انگیزتر، جالب تر و در بسیاری موارد زیباتر از کاکتوسها و گیاهان گوشتی، گیاهی را نمی توان یافت. در این گیاهان، گلهای رنگین و بسیار لطیف و زیبا از میان مشتی ها و چنان سر در می آورند که هر بیننده را به حیرت وامیدارند. همیشه این گیاهان نظر عاشقان طبیعت را بخود جلب کرده و می کنند مردم با ذوق کشورهای پیشرفته مجموعه های بزرگی از این گیاهان را فراهم آورده اند که در خور تحسین است. در کشور ما هم علاقمندان به این گیاهان دل انگیز روز به روز زیادتر می شوند.